Irvin Kershner, reżyser "Imperium kontratakuje"
Biografia:
Urodził się 23 kwietnia 1923 w Filadelfii, w rodzinie żydowskich emigrantów pochodzących z terenów obecnej Ukrainy. Pierwsze lata życia spędził w swoistym getcie, gdzie z rzadka słyszało się język angielski. Ale Kersh, bo tak był nazywany przez kolegów, od dziecka interesował się sztuką, w szczególności muzyką. Kształcił umiejętności grania na skrzypcach i altówce. Marzył, by po szkole zostać wielkim kompozytorem i dyrygentem. Jednak los sprawił, że wybuchła II Wojna Światowa, podczas której Irvin przez trzy i pół roku służył w Amerykańskich Siłach Powietrznych. Dopiero po powrocie do Stanów mógł zająć się realizacją marzeń, ale te trzy lata oddaliły go od muzyki i był wtedy zainteresowany szeroko pojętą sztuką.
Rozpoczął studia na Uniwersytecie Temple w Filadelfii (Tyler School of Fine Arts), ale narastała w nim tylko frustracja i znudzenie. Rzucił tę szkołę i zerwał z klasycznymi metodami nauczania, podążając do Nowego Jorku i Provincetown, gdzie studiował wraz z Hansem Hofmannem, którego ceni za otworzenie mu oczu na sztukę.
Przez dwa lata Kershner był malarzem, ale z czasem doszedł do wniosku, że nie ma do tego wystarczającej cierpliwości. Ponownie zmienił swoje zapatrywania na sztukę i udał się na zachód do Los Angeles by kształcić się jako fotograf w Art Center College of Design. Ponieważ jednak był uzdolniony zarówno wizualnie jak i muzycznie, był wręcz idealnym kandydatem na filmowca. Pracował już jako fotograf, ale cały czas się dokształcał, uczęszczał na kursy filmowe w USC. Potem pracował jako fotograf i trochę operator w Iranie, gdzie kręcono filmy dokumentalne dla Departamentu Stanu. Ale to właśnie ta praca dała mu potrzebne doświadczenie, by mógł pracować jako reżyser i kamerzysta, kręcąc filmy dokumentalne na zlecenie Amerykańskich Służb Informacyjnych. Zwiedził w tym czasie Iran, Grecję czy Turcję. Jego filmy dokumentalne z tego okresu to choćby “Malaria” czy “Childbirth”. Następnie przeniósł się do telewizji, gdzie pracował nad serialem dokumentalnym „Confidential File”, gdzie w różnych odcinkach był reżyserem, operatorem, montażystą czy scenarzystą. Później było już trochę łatwiej, z serialu dokumentalnego, przeniósł się do serialu, którego akcja działa się na Dzikim Zachodzie. Wyreżyserował niektóre odcinki serialu „The Rebel” opowiadający o byłym żołnierzu Konfederacji (Amerykańska Wojna Secesyjna) szukających celu w życiu.
Przełomem w jego karierze był niesławny producent – Roger Corman, który zaproponował mu wyreżyserowanie filmu. „Stakeout on Dope Street”, którego Kershner jest nie tylko reżyserem, ale i współscenarzystą, był wyprodukowany zupełnie niezależnie, ale film ten zwrócił uwagę Warner Brothers, które zakupiło go, otwierając przy tym Irvinowi drogę do kariery. Opowiadał on o grupie nastolatków, którzy wchodzą w brudny świat handlu heroiną.
Jego kolejne filmy to „Hoodlum Priest”, „The Luck of Gingey Coffey”, „A Fine Madness” z Seanem Connerym, „The Film Flam Man”, “Up the Sandbox” z Barbarą Streisand, “Powrót Człowieka zwanego Koniem” z Richardem Harrisem, „Rain on Entebbe” który zgarnał dziewięć nominacji do nagród Emmy oraz „The Eyes of Laura Mars”. Kershner jako reżyser miał dar operowania aktorami, a przy tym był genialnym rzemieślnikiem, który baczył uważnie na każdy detal. Przez cały czas pracował także jeszcze jako nauczyciel sztuki filmowej. Wśród jego uczniów był także George Lucas.
Kiedy Lucas ukończył „Gwiezdne Wojny” i wiedział, że zrobi kolejną część, nie chciał pracować jako reżyser, producent i scenarzysta jednocześnie. O pomoc przy reżyserowaniu zwrócił się właśnie do swojego dawnego nauczyciela – Irvina Kershnera, który początkowo odrzucił pomysł, po przeczytaniu pierwszej wersji scenariusza. Dopiero agent Kershnera, kazał mu zmienić zadanie i rozpocząć próby poprawiania scenariusza. Lucas podchodził do opowieści bardziej mitologicznie, według wskazówek Josepha Campbella, ale to Kershner wymusił na Lucasie, by Gwiezdna Saga w swej konstrukcji przypominała antyczną tragedię. Pod takimi warunkami zgodził się na reżyserię. Lucas niejednokrotnie podkreślał, że IV część (wtedy pierwsza i jedyna), to pierwszy akt, w którym poznajemy bohaterów, Imperium kontratakuje to drugi – najmroczniejszy akt, w którym bohaterowie są stawiani w najtrudniejszych sytuacjach, a „Powrót Jedi” to akt trzeci, w którym wszystko się rozwiązuje. Ale tak naprawdę, ta konstrukcja to w dużej mierze zasługa reżysera V Epizodu. Kershner był reżyserem, który lubił stawiać na swoim i mieć własną wizję, która nie zawsze pokrywała się z tym, co chciał widzieć Lucas. Powodowało to wiele napięcia na planie, w rezultacie Lucas stwierdził, że w kolejnych częściach chce mieć reżysera na którego będzie miał większy wpływ (Richard Marquand w „Powrocie Jedi”, czy Ron Howard w „Willow”). To co łączyło Lucasa i Kershnera w owym okresie, było pewnym zainteresowaniem spirytualizmem, New Age czy nawet lekko Zen. Rozwój zainteresowania Zen obaj panowie zawdzięczają jednak głównie Billy’emu Dee Williamsami, który się w nim lubował. Właśnie dzięki nim, Imperium Kontratakuje stało się najbardziej mistyczną częścią Sagi.
Pracując na planie Kershner niejednokrotnie wykorzystywał słabości Lucasa, z jednej strony to, że George pracował nad efektami i nie było go na wszystkich lokacjach, a z drugiej to, że Lucas zasypiał na planie. Jedna z najbardziej pamiętnych scen, w której Han Solo na wyznanie miłości przez księżniczkę Leię odpowiada lakonicznie „Wiem”, powstała, choć z pomysłu Harrisona Forda, ale za przyzwoleniem Kershnera. Lucas podobno dowiedział się o zmianie dopiero podczas montażu. Na planie „Imperium Kontratakuje” lalkę Yody nazwano też na cześć Kershnera – Kersh.
Później był „Nigdy nie mów nigdy więcej” z 1983, jedyny niekanoniczny Bond. Ostatni z Seanem Connerym. Nakręcony poza oficjalnym cyklem, przedstawiał agenta 007 w bardziej zaawansowanym wieku. Kershnerowi udało się zrobić ciekawe widowisko, zawierające dużo Bondowskiej autoironii. Producenci oficjalnego cyklu rzucali temu projektowi wszelkie kłody pod nogi, jakie tylko znaleźli. Z trudem udało się ten film skończyć. Następnie doszło do swoistej rywalizacji, gdyż w jednym roku weszły na ekrany dwa konkurencyjne filmy o Bondzie. Niestety „Nigdy nie mów nigdy” przegrało batalię z „Ośmiorniczką” z Rogerem Moorem.
Ostatnim wielkim projektem był „Robocop 2”, który niestety nie był udanym filmem. Nie doceniła go ani publiczność, ani krytyka.
Gościnnie pojawiał się także jako aktor między innymi w filmach „Ostatnie kuszenie Chrystusa”, „Angus”, „Na zabójczej ziemi” czy „Manhood”. Jako aktor dawał sobie radę całkiem dobrze, w końcu reżyserował między innymi Seana Connery’ego, Joanne Woodward, Tommy Lee Jonesa, Faye Dunaway, Raula Julię, Barbrę Streisand, George’a C. Scotta, Elliotta Goulda czy Donalda Sutherlanda. Ale najbardziej znany jest właśnie z wyreżyserowania „Imperium kontratakuje”, niejednokrotnie nazwanego najlepszym sequelem w historii kina. To także najbardziej kasowy film Kershnera.
W roku 1993 Kershner wyreżyserował jeden odcinek serialu “SeaQuest” wyprodukowanym przez Stevena Spielberga. Było to dla niego swoiste pożegnanie z pracą. Przeszedł na emeryturę jako reżyser filmowy. Wciąż jednak wygłasza wykłady na różnych uniwersytetach w USA, a obecnie pracuje także nad operą i sztuką na Broadway. Ale chodziły też słuchy, że chciał jednak wrócić do aktywnej pracy nad filmami.
O pracy nad „Imperium Kontratakuje” mówi słowami „Według książek, ja nawet nie istnieję. Oczywiście nie mógłbym zrobić tego filmu bez George’a i ILMu; ale z drugiej strony, oni nie mogliby go zrobić beze mnie."
Spisał LS
Nagrody i Nominacje:
2002: President Award na Ft. Lauderdale International Film Festival
1981: Gwiezdne Wojny - Epizod 5: Imperium kontratakuje Saturn najlepszy reżyser
1977: Atak na Entebbe (nominacja) Emmy wyróżniający się reżyser w programie specjalnym - dramacie lub komedii
1961: Pasterz Przestępców (nominacja) Złota Palma na festiwalu w Cannes
1961: Pasterz Przestępców nagroda OCIC na festiwalu w Cannes
Filmografia
1993: SeaQuest
1990: RoboCop 2
1989: Traveling Man
1985: Niesamowite historie (Amazing Stories)
1983: Nigdy nie mów nigdy (Never Say Never Again)
1980: Gwiezdne Wojny - Epizod 5: Imperium kontratakuje (Star Wars: Episode V - The Empire Strikes Back)
1978: Oczy Laury Mars (Eyes of Laura Mars)
1977: Atak na Entebbe (Raid on Entebbe)
1976: Powrót człowieka zwanego Koniem (Return of a man called horse, The)
1974: Szpiegomania (S*P*Y*S)
1972: Jak się zabawić? (Up the Sandbox)
1970: Loving
1967: Flim-Flam Man, The
1966: Przyjemne szaleństwo (Fine Madness, A)
1964: Luck of Ginger Coffey
1963: Twarz w deszczu - Face in the Rain
1963-1965: Kraft Suspense Theatre serial TV
1961: Pasterz Przestępców - Hoodlum Priest
1961-1962: Cain's Hundred serial TV
1961-1966: Ben Casey serial TV
1959-1961: Rebel, The serial TV
1959: The Young Captives
1958-1963: Naked City serial TV
1958: Stakeout on Dope Street
Biografia:
Urodził się 23 kwietnia 1923 w Filadelfii, w rodzinie żydowskich emigrantów pochodzących z terenów obecnej Ukrainy. Pierwsze lata życia spędził w swoistym getcie, gdzie z rzadka słyszało się język angielski. Ale Kersh, bo tak był nazywany przez kolegów, od dziecka interesował się sztuką, w szczególności muzyką. Kształcił umiejętności grania na skrzypcach i altówce. Marzył, by po szkole zostać wielkim kompozytorem i dyrygentem. Jednak los sprawił, że wybuchła II Wojna Światowa, podczas której Irvin przez trzy i pół roku służył w Amerykańskich Siłach Powietrznych. Dopiero po powrocie do Stanów mógł zająć się realizacją marzeń, ale te trzy lata oddaliły go od muzyki i był wtedy zainteresowany szeroko pojętą sztuką.
Rozpoczął studia na Uniwersytecie Temple w Filadelfii (Tyler School of Fine Arts), ale narastała w nim tylko frustracja i znudzenie. Rzucił tę szkołę i zerwał z klasycznymi metodami nauczania, podążając do Nowego Jorku i Provincetown, gdzie studiował wraz z Hansem Hofmannem, którego ceni za otworzenie mu oczu na sztukę.
Przez dwa lata Kershner był malarzem, ale z czasem doszedł do wniosku, że nie ma do tego wystarczającej cierpliwości. Ponownie zmienił swoje zapatrywania na sztukę i udał się na zachód do Los Angeles by kształcić się jako fotograf w Art Center College of Design. Ponieważ jednak był uzdolniony zarówno wizualnie jak i muzycznie, był wręcz idealnym kandydatem na filmowca. Pracował już jako fotograf, ale cały czas się dokształcał, uczęszczał na kursy filmowe w USC. Potem pracował jako fotograf i trochę operator w Iranie, gdzie kręcono filmy dokumentalne dla Departamentu Stanu. Ale to właśnie ta praca dała mu potrzebne doświadczenie, by mógł pracować jako reżyser i kamerzysta, kręcąc filmy dokumentalne na zlecenie Amerykańskich Służb Informacyjnych. Zwiedził w tym czasie Iran, Grecję czy Turcję. Jego filmy dokumentalne z tego okresu to choćby “Malaria” czy “Childbirth”. Następnie przeniósł się do telewizji, gdzie pracował nad serialem dokumentalnym „Confidential File”, gdzie w różnych odcinkach był reżyserem, operatorem, montażystą czy scenarzystą. Później było już trochę łatwiej, z serialu dokumentalnego, przeniósł się do serialu, którego akcja działa się na Dzikim Zachodzie. Wyreżyserował niektóre odcinki serialu „The Rebel” opowiadający o byłym żołnierzu Konfederacji (Amerykańska Wojna Secesyjna) szukających celu w życiu.
Przełomem w jego karierze był niesławny producent – Roger Corman, który zaproponował mu wyreżyserowanie filmu. „Stakeout on Dope Street”, którego Kershner jest nie tylko reżyserem, ale i współscenarzystą, był wyprodukowany zupełnie niezależnie, ale film ten zwrócił uwagę Warner Brothers, które zakupiło go, otwierając przy tym Irvinowi drogę do kariery. Opowiadał on o grupie nastolatków, którzy wchodzą w brudny świat handlu heroiną.
Jego kolejne filmy to „Hoodlum Priest”, „The Luck of Gingey Coffey”, „A Fine Madness” z Seanem Connerym, „The Film Flam Man”, “Up the Sandbox” z Barbarą Streisand, “Powrót Człowieka zwanego Koniem” z Richardem Harrisem, „Rain on Entebbe” który zgarnał dziewięć nominacji do nagród Emmy oraz „The Eyes of Laura Mars”. Kershner jako reżyser miał dar operowania aktorami, a przy tym był genialnym rzemieślnikiem, który baczył uważnie na każdy detal. Przez cały czas pracował także jeszcze jako nauczyciel sztuki filmowej. Wśród jego uczniów był także George Lucas.
Kiedy Lucas ukończył „Gwiezdne Wojny” i wiedział, że zrobi kolejną część, nie chciał pracować jako reżyser, producent i scenarzysta jednocześnie. O pomoc przy reżyserowaniu zwrócił się właśnie do swojego dawnego nauczyciela – Irvina Kershnera, który początkowo odrzucił pomysł, po przeczytaniu pierwszej wersji scenariusza. Dopiero agent Kershnera, kazał mu zmienić zadanie i rozpocząć próby poprawiania scenariusza. Lucas podchodził do opowieści bardziej mitologicznie, według wskazówek Josepha Campbella, ale to Kershner wymusił na Lucasie, by Gwiezdna Saga w swej konstrukcji przypominała antyczną tragedię. Pod takimi warunkami zgodził się na reżyserię. Lucas niejednokrotnie podkreślał, że IV część (wtedy pierwsza i jedyna), to pierwszy akt, w którym poznajemy bohaterów, Imperium kontratakuje to drugi – najmroczniejszy akt, w którym bohaterowie są stawiani w najtrudniejszych sytuacjach, a „Powrót Jedi” to akt trzeci, w którym wszystko się rozwiązuje. Ale tak naprawdę, ta konstrukcja to w dużej mierze zasługa reżysera V Epizodu. Kershner był reżyserem, który lubił stawiać na swoim i mieć własną wizję, która nie zawsze pokrywała się z tym, co chciał widzieć Lucas. Powodowało to wiele napięcia na planie, w rezultacie Lucas stwierdził, że w kolejnych częściach chce mieć reżysera na którego będzie miał większy wpływ (Richard Marquand w „Powrocie Jedi”, czy Ron Howard w „Willow”). To co łączyło Lucasa i Kershnera w owym okresie, było pewnym zainteresowaniem spirytualizmem, New Age czy nawet lekko Zen. Rozwój zainteresowania Zen obaj panowie zawdzięczają jednak głównie Billy’emu Dee Williamsami, który się w nim lubował. Właśnie dzięki nim, Imperium Kontratakuje stało się najbardziej mistyczną częścią Sagi.
Pracując na planie Kershner niejednokrotnie wykorzystywał słabości Lucasa, z jednej strony to, że George pracował nad efektami i nie było go na wszystkich lokacjach, a z drugiej to, że Lucas zasypiał na planie. Jedna z najbardziej pamiętnych scen, w której Han Solo na wyznanie miłości przez księżniczkę Leię odpowiada lakonicznie „Wiem”, powstała, choć z pomysłu Harrisona Forda, ale za przyzwoleniem Kershnera. Lucas podobno dowiedział się o zmianie dopiero podczas montażu. Na planie „Imperium Kontratakuje” lalkę Yody nazwano też na cześć Kershnera – Kersh.
Później był „Nigdy nie mów nigdy więcej” z 1983, jedyny niekanoniczny Bond. Ostatni z Seanem Connerym. Nakręcony poza oficjalnym cyklem, przedstawiał agenta 007 w bardziej zaawansowanym wieku. Kershnerowi udało się zrobić ciekawe widowisko, zawierające dużo Bondowskiej autoironii. Producenci oficjalnego cyklu rzucali temu projektowi wszelkie kłody pod nogi, jakie tylko znaleźli. Z trudem udało się ten film skończyć. Następnie doszło do swoistej rywalizacji, gdyż w jednym roku weszły na ekrany dwa konkurencyjne filmy o Bondzie. Niestety „Nigdy nie mów nigdy” przegrało batalię z „Ośmiorniczką” z Rogerem Moorem.
Ostatnim wielkim projektem był „Robocop 2”, który niestety nie był udanym filmem. Nie doceniła go ani publiczność, ani krytyka.
Gościnnie pojawiał się także jako aktor między innymi w filmach „Ostatnie kuszenie Chrystusa”, „Angus”, „Na zabójczej ziemi” czy „Manhood”. Jako aktor dawał sobie radę całkiem dobrze, w końcu reżyserował między innymi Seana Connery’ego, Joanne Woodward, Tommy Lee Jonesa, Faye Dunaway, Raula Julię, Barbrę Streisand, George’a C. Scotta, Elliotta Goulda czy Donalda Sutherlanda. Ale najbardziej znany jest właśnie z wyreżyserowania „Imperium kontratakuje”, niejednokrotnie nazwanego najlepszym sequelem w historii kina. To także najbardziej kasowy film Kershnera.
W roku 1993 Kershner wyreżyserował jeden odcinek serialu “SeaQuest” wyprodukowanym przez Stevena Spielberga. Było to dla niego swoiste pożegnanie z pracą. Przeszedł na emeryturę jako reżyser filmowy. Wciąż jednak wygłasza wykłady na różnych uniwersytetach w USA, a obecnie pracuje także nad operą i sztuką na Broadway. Ale chodziły też słuchy, że chciał jednak wrócić do aktywnej pracy nad filmami.
O pracy nad „Imperium Kontratakuje” mówi słowami „Według książek, ja nawet nie istnieję. Oczywiście nie mógłbym zrobić tego filmu bez George’a i ILMu; ale z drugiej strony, oni nie mogliby go zrobić beze mnie."
Spisał LS
Nagrody i Nominacje:
2002: President Award na Ft. Lauderdale International Film Festival
1981: Gwiezdne Wojny - Epizod 5: Imperium kontratakuje Saturn najlepszy reżyser
1977: Atak na Entebbe (nominacja) Emmy wyróżniający się reżyser w programie specjalnym - dramacie lub komedii
1961: Pasterz Przestępców (nominacja) Złota Palma na festiwalu w Cannes
1961: Pasterz Przestępców nagroda OCIC na festiwalu w Cannes
Filmografia
1993: SeaQuest
1990: RoboCop 2
1989: Traveling Man
1985: Niesamowite historie (Amazing Stories)
1983: Nigdy nie mów nigdy (Never Say Never Again)
1980: Gwiezdne Wojny - Epizod 5: Imperium kontratakuje (Star Wars: Episode V - The Empire Strikes Back)
1978: Oczy Laury Mars (Eyes of Laura Mars)
1977: Atak na Entebbe (Raid on Entebbe)
1976: Powrót człowieka zwanego Koniem (Return of a man called horse, The)
1974: Szpiegomania (S*P*Y*S)
1972: Jak się zabawić? (Up the Sandbox)
1970: Loving
1967: Flim-Flam Man, The
1966: Przyjemne szaleństwo (Fine Madness, A)
1964: Luck of Ginger Coffey
1963: Twarz w deszczu - Face in the Rain
1963-1965: Kraft Suspense Theatre serial TV
1961: Pasterz Przestępców - Hoodlum Priest
1961-1962: Cain's Hundred serial TV
1961-1966: Ben Casey serial TV
1959-1961: Rebel, The serial TV
1959: The Young Captives
1958-1963: Naked City serial TV
1958: Stakeout on Dope Street
