Star Wars Poetry from whoispablo on Vimeo.
Star Wars Poetry from whoispablo on Vimeo.
John Ford to ten typ filmowca, który spędził swoją całą karierę, kręcąc filmy inspirujące innych filmowców. Wszyscy, od Orsona Wellesa i Akirę Kurosawę do Stevena Spielberga i George’a Lucasa, twierdzą, że Ford wywarł na nich istotny wpływ. Tym razem w ramach cyklu o wpływach innych filmów na „Gwiezdne Wojny” zajmiemy się obrazem Johna Forda z 1956 pt. „Poszukiwicze” powszechnie uznawanego za jeden z jego najwspanialszych filmów.
W „Poszukiwaczach” John Wayne gra Ethana Edwarsa, weterana przegranej strony wojny secesyjnej, który przyjeżdża na ranczo brata do jedynej rodziny jaką zna. Niespodziewany atak Komanczów odciąga mężczyzn z ich domów, podczas gdy atakujący mordują pozostawione kobiety i dzieci. Ale nie wszystkie kobiety i dzieci zostają zabite, niektóre z nich zaledwie porwano. Ethan i jego bratem wyruszają na polowanie, chcą zarówno ocalić dziewczyny, jeśli one jeszcze żyją, jak i pomścić swoich martwych. Wyprawa trwa latami a ich ostateczny wynik nie jest najszczęśliwszy dla postaci, ale to jednocześnie jeden z najbardziej emocjonalnie naładowanych filmów jakie kiedykolwiek postały.
Kręcony na rzadkich pustyniach Monument Valley, film jest gorący i ciężki zupełnie jak bliźniacze słońca Tatooine, a sceny z „Gwiezdnych Wojen”, które rozgrywają się na Tatooine czerpią inspirację z opus magnum Johna Forda.
Zaczynając od „Nowej nadziei”, krajobrazy otaczające domostwo Larsów od razu przypominają samotne domostwa w „Poszukiwaczach”. Hodowcy bydła w filmie Forda są równie samotni co farmerzy wilgoci na krańcach pustyni Jundland, żyją też w podobnym strachu przed rdzenną populacją. Zamieszkujący pustynie Jeźdźcy Tusken są oczywistą paralelą do anachronicznego już dziś ukazywania rdzennych Amerykanów, ukazując dokładnie ten sam strach.
Gdy Luke wraca do domu po tym jak odkrył, że Imperialni mogli go zaatakować, scena która ukazuje się jego oczom, z płonącym domem i ciałami ciotki i wuja, bardzo przypomina scenę z Johnem Waynem wracającym do domu po tym jak został wywabiony przez bandę Komanczów. Ale gdy to rozpoczyna drogę Luke'a, by zostać Jedi, Ethan Edwards wyrusza w poszukiwaniu zemsty na tych, którzy go skrzywdzili.
Jest też wiele podobieństw w „Ataku klonów”. Podobnie jak postać Natalie Wood – Debbie została zabrana przez Komanczów, tak Shmi Skywalker zostaje pojmana przez ludzi pustyni, a jej mąż, Cliegg Lars prowadzi grupę poszukiwawczą. Jak pierwsza grupa ratunkowa w „Poszukiwaczach”, Lars i jego pomocnicy wracają z niczym. To tylko kilka linii dialogowych Jacka Thompsona, w których George Lucas potrafi streścić dużą część fabuły „Poszukiwaczy” i przenieść ją na grunt „Gwiezdnych Wojen”. Cliegg i jego grupa nie są w stanie uratować jego żony, wielu zginęło, a on sam stracił nogę.
Więc dopiero gdy Anakin Skywalker powraca do domostwa po długiej nieobecności, zjada wspólny posiłek z rodziną (tak jak Ethan na początku „Poszukiwaczy”) wtedy też poszukiwanie zaczyna się na nowo. Anakin poszukuje swojej matki z tą samą gorliwością co Ethan Edwards, no i mamy wiele ująć bardzo podobnych. W sumie to nawet montaż Anakina przeszukującego obóz Tuskenów jest bardzo zbliżony ujęcie po ujęciu do tego z „Poszukiwaczy”.
Punkt kulminacyjny „Poszukiwaczy” wygląda bardzo podobnie jak scena w której Anakin dokonuje zniszczenia obozowiska Tuskenów. W sumie scena, w której Anakin przecina człowieka pustyni, przypomina reakcję Ethana Edwardsa skalującego złego Bliznę.
George Lucas ukazał swój geniusz pokazując, że potrafi skompresować cały film taki jak „Poszukiwacze” w zaledwie kilku minutach „Gwiezdnych Wojen”.
„Poszukiwacze” nie byli nominowani do choćby jednej nagrody Akademii, ale i tak zostali okrzyknięci arcydziełem, a w 1989 Biblioteka Kongresu wybrała ten film, by go zachować.
Ten film wciąż jest odpowiedni dla współczesnej widowni w każdym wieku. Dzieją się tu rzeczy przerażające, ale żadne z nich nie są bardziej intensywne niż to co widzimy w „Ataku klonów”.
„Skarb Sierra Madre” z 1948 to film bardzo istotny zarówno kulturowo, jak i historycznie, nagrodzony dwoma Oskarami za scenariusz i reżyserię dla Johna Hustorna, tytana kina, człowieka stojącego za wieloma spośród najlepszych filmów Humphreya Bogarta. Jego filmy były tak istotne, że łatwo w nich dostrzec wpływ na całe późniejsze kino, w tym także „Gwiezdne Wojny”. „Skarb Sierra Madre” to nie wyjątek.
A to mogło zostać stworzone jedynie przez filmowca kalibru Johna Hustona. To ten sam mistrz kina, który nazwał George’a Lucasa (i Stevena Spielberga w tej samej wypowiedzi) „wynalazczy jak piekło… niezwykłym człowiekiem z niezwykłą ekspresją”*.
„Skarb Sierra Madre” opowiada historię trzech poszukiwaczy złota, ciężko pracujących, by stać się bogaczami, mających nadzieję, że znajdą złoto w górach Sierra Madre w Meksyku. W tym momencie łatwo byłoby się poddać i stwierdzić, że to nie ma nic wspólnego z „Gwiezdnymi Wojnami”, a każdy, kto doszukuje się tu wpływu na sagę, jest szalony, ale powiem tylko: nie tak szybko.
Ale jeśli zobaczycie początek tego filmu, możecie zauważyć podobieństwo między postacią Waltera Hustona, Howardem a Dexterem Jettsterem. W końcu to jedyny bohater „Gwiezdnych Wojen”, który coś wspomina o poszukiwaniu [gra słów, prospecting dotyczy zarówno poszukiwania złota jak i przygód], ma też ten sam sympatyczny wygląd, wiedzę o wszystkim i szeroki, przyjacielski uśmiech.
A jeśli oglądasz film zaledwie pobieżnie, możesz też zauważyć podobieństwo w lokacjach. Mos Eisley łatwo jest dostrzec w Tampico w Meksyku. Po bójce w barze, jedna z postaci nawet oferuje barmanowi napiwek wychodząc, zostawiając poobijanego mężczyznę na podłodze po walce, przypomina to trochę mimikę Hana Solo po usmażeniu biednego Greedo.
Myślę jednak, że największy wpływ „Skarbu Sierra Madre” na „Gwiezdne Wojny” pochodzi od Humprhreya Bogarta.
Bogart odgrywa role, która jest tak skonstruowana, że jest zarówno bohaterem jak i szwarccharakterem filmu, wciela się w rolę Amerykanina imieniem Fred C. Dobbs, którego chciwość ostatecznie okazuje się zgubna.
Bogart dostarczył choćby w Casablance wielu inspiracji dla niespodziewanego bohatera jakim był Han Solo, ale nic z tego tu nie ma miejsca. W zamian za to, Bogart gra człowieka ogarniętego swoją chciwością i zazdrością, a jego działania które mają zapobiec staniu się pewnych rzeczy, nieuchronnie sprawiają, że one się stają. W filmie jest wiele ironii, która mogła służyć za podstawę działań Anakina w „Zemście Sithów”. Chce zrobić wszystko by zapobiec śmierci Padme, ale to on ją przyśpiesza.
Inne postaci są bardziej rozsądne i przyziemne. Przez film jest im powiedziane, że każde złoto, które im zostanie, może być dodatkiem w ich życiu, a nie celem egzystencji. Zapominają o przywiązaniu do bogactwa i potęgi, które przynosi złoto i łatwiej jest im odpuścić straconą fortunę. Gdy złoto, które z długotrwałym trudem zdobyli wybucha i zmienia się w pył – przemienia się w Moc jeśli wolicie – oni patrzą i śmieją się, jakby nic nie stracili. To prawdziwa inspiracja dla nauk Yody, który mówił by nauczyć odpuszczać sobie to czego najbardziej boimy się stracić.
Postać Bogarta jednak tego nie potrafi. Nawet próbuje zabić jednego ze swoich partnerów a potem zostawia go by umarł, zupełnie jak Obi-Wan Kenobi z Anakinem na Mustafar. Wierzy, że rozwiązał problem raz na zawsze, ale wtedy odkrywa, że sam sobie stworzył większy.
„Skarb Sierra Madre” to film pełen napięcia z aktorskim stylem, który bez wątpienia rozpoznają fani „Gwiezdnych Wojen”, jest z pewnością pamiątką po minionej erze. Film jednaj jest przepiękny w swojej konstrukcji i ironicznej naturze, a końcówka zostawia podobne uczucie jak końcówka „Zemsty Sithów”. Trudno też ogląda się w straszliwe decyzje Humphreya Bogarta, gdy patrzy się na to racjonalnie, to echo wyborów Anakina z ostatniej części trylogii prequeli.
Film ma rating PG na całym świecie i można spokojnie oglądać go z dziećmi, które wytrzymają odrobinę szaleństwa i morderstwo. To wspaniały film, ale młodsze dzieci mogą nie mieć wystarczająco cierpliwości, ale starsze dzieci, którym przedstawia się klasykę kin, pokochają ten film, podobnie jak wy.
„Skarb Sierra Madre” jest dostępny na BD, DVD i na niektórych VOD.
