swoja stroną, tak łatwiej mi się potem przegląda wpisy, bo na FB to niestety... syf, kiła i mogiła. Pisz, inspiruj. Może znajdę coś, co warto dodać do swojej listy. W tym roku wybieram się 2 razy na Bałkany (oba przesunięcia postcovidowe, oby w tym roku wyszło), więc może jeszcze coś dodam / zmienię w planach. Inspiruj

dałem follow, zobaczymy co będzie ciekawego

-Nowy Wysoki Przedstawiciel?
Niemcy próbują przeforsować zmianę WP w BiH.
http://kiki-riki.eu/2021/01/05/nowy-wysoki-przedstawiciel/

Zawirowania w Kosowie
Wybory w lutym, co najmniej jedne, a może i podwójne.
http://kiki-riki.eu/2021/01/06/zawirowania-w-kosowie/

Dom Studencki im. Radovana Karadžicia
On neće ih čuvati.
http://kiki-riki.eu/2021/01/06/dom-studencki-im-radovana-karadzicia/

Crni bombarder 2.0
Nie wiedzieli, że ten drugi też jest niewidzialny.
http://kiki-riki.eu/2021/01/06/crni-bombarder-2-0/

-Albańskie bunkry
http://kiki-riki.eu/2021/01/07/bunkry-sa/

Piramida Hodży
niedoszły faraon
http://kiki-riki.eu/2021/01/07/piramida-hodzy/

Radislav Krstić
Pierwszy po II wojnie skazany za ludobójstwo, siedzi w Polsce
http://kiki-riki.eu/2021/01/03/radislav-krstic/

Joint Criminal Enterprise
podstawa wyroków MTK ds Jugosławii
http://kiki-riki.eu/2021/01/03/joint-criminal-enterprise-podstawa-odpowiedzialnosci-za-zbrodnie-wojenne/

MTK ds Jugosławii
powstanie, funkcje, spuścizna

http://kiki-riki.eu/2021/01/03/miedzynarodowy-trybunal-karny-ds-zbrodni-w-jugoslawii/

Związanie Jugosławii prawem międzynarodowym
http://kiki-riki.eu/2021/01/03/zwiazanie-jugoslawii-normami-prawa-miedzynarodowego/

-Dzień Republiki w Republice Srpskiej
i krótki zarys wojny w Bośni
http://kiki-riki.eu/2021/01/09/zarys-wojny-w-bosni-i-hercegowinie/

-W kwietniu w Macedonii wielkie liczenie Albańczyków
i pozostałych narodów też
http://kiki-riki.eu/2021/01/09/w-kwietniu-w-macedonii-wielkie-liczenie-albanczykow/

Albania is cancelled
czyli o rzekomych polskich zamachach na ambasadora Albanii
http://kiki-riki.eu/2021/01/10/albania-is-cancelled/

-zarys systemu werbalnego języka albańskiego
pierwsza część serii
http://kiki-riki.eu/2021/01/03/system-werbalny-jezyka-albanskiego-zarys/

Visoko - największa piramida świata znajduje się w Bośni
podróż do świata filmów z żółtymi napisami
http://kiki-riki.eu/2021/01/03/visoko-najwieksza-piramida-swiata/

Komisja Letrare Shqipe
etap kodyfikacji języka
http://kiki-riki.eu/2021/01/03/komisja-letrare-shqipe/

-Lem
nowe wydanie Lema w Bułgarii
http://kiki-riki.eu/2021/01/03/дневник-намерен-във-вана-nowa-edycja-lema-w-bulgarii/


General
film o Gotovinie
http://kiki-riki.eu/2021/01/02/general-film-o-ante-gotovinie/

Rozwój piśmiennictwa w Kosowie
http://kiki-riki.eu/2021/01/03/rozwoj-pismiennictwa-w-kosowie/

Polska w grupie z Albanią
i komentarz trenera
http://kiki-riki.eu/2021/01/03/polska-w-grupie-z-albania/

-..i ile hajsu na to poszło lol

Skopje 2014 to jeden z największych projektów urbanistycznych ostatnich lat, czyli wydajmy jak najwięcej miliardów na Disneyland w centrum miasta.

http://kiki-riki.eu/2021/01/26/skopje-2014-i-ile-hajsu-na-to-poszlo-lol/

idzie tak sobie

http://kiki-riki.eu/2021/03/07/stan-szczepien-na-balkanach-7-marca-2021/

Pierwszego marca otworzyli nam w Sofii knajpy, w piątek znowu wszystko zamykają. A pobankrutowała już masa.

Serbski hit sprzed roku, ale wtedy nie miałem bloga, więc piszę o tym dopiero teraz, no i warto od czasu do czasu się uśmiechnąć słuchając pana doktora.

http://kiki-riki.eu/2021/03/21/najsmieszniejszy-wirus-w-historii-ludzkosci/

- Sofijskie largo - bardzo ładne
http://kiki-riki.eu/2021/03/21/sofijskie-largo/

Bułgarski faraon
http://kiki-riki.eu/2021/03/23/mauzoleum-dymitrowa/

Jak Albańczycy łowili ryby w jeziorze Ochrydzkim
http://kiki-riki.eu/2021/03/23/jak-lowic-ryby-w-jeziorze-ochrydzkim/

Ostatnio nie miałem ani czasu ani ochoty pisać. Mam przygotowanych około dwudziestu następnych, które trzeba jeszcze sformatować przed wrzuceniem i zacząłem to ostatnio robić.

Salep, turecki napój
http://kiki-riki.eu/2021/08/10/salep/

Boszniacy po drugiej wojnie
http://kiki-riki.eu/2021/08/12/narod-boszniacki/

Krótka charakterystyka język albańskiego
http://kiki-riki.eu/2021/08/15/jezyk-albanski-podstawowe/

Modalność i tryby w języku albańskim
http://kiki-riki.eu/2021/08/15/modalnosc-i-tryby-w-jezyku-albanskim/

Tryb admiratywny - historia i pochodzenie
http://kiki-riki.eu/2021/08/15/tryb-admiratywny-historia-i-pochodzenie/

Na dniach będzie więcej o trybie admiratywnym, bo coś mi jeszcze zostało, potem zacznę wrzucać to co mi zostało o Srebrenicy i pewnie jeszcze coś po drodze.

-Habitorja jako tryb języka albańskiego
http://kiki-riki.eu/2021/08/15/habitorja-jako-tryb-jezyka-albanskiego/

Funkcje trybu admiratywnego
http://kiki-riki.eu/2021/08/15/funkcje-trybu-admiratywnego/

Przebieg zbrodni w Srebrenicy
http://kiki-riki.eu/2021/08/15/przebieg-zbrodni-w-srebrenicy/

Czym jest ludobójstwo?
http://kiki-riki.eu/2021/08/15/czym-jest-ludobojstwo/

Powstanie i rozpad Jugosławii w skrócie
http://kiki-riki.eu/2021/08/15/powstanie-i-rozpad-jugoslawii/

Wakacyjnie pod koniec lata o pobycie Mickiewicza w Burgas

http://kiki-riki.eu/2021/08/29/mickiewicz-w-burgas/

Bułgarska wizja rycerzy

http://kiki-riki.eu/2021/09/29/zamek-w-ravadinovo/

Zupełnie zapomniałem o tej nitce, stronka dawno zdechła, a tak rozsiewam po innych nitkach...
Generalnie przygotowania do ojro pełną parą. Kampanie reklamowe, skandale, podwyżki cen, grożenie karami.
Na 13 września planowany jest spory protest narodowy. Niczego nie wskórają.
Nawet na Sorosa nie można liczyć - storpedował funta, uniemożliwiając akcesję, że lewa związana z ojro sztywno to nie przejdzie.

A propos sztywnego kursu.
Jest to 1:1.95583
Kantory zawsze sobie doliczają coś tam, ale ostatnio przeginają, bo kursy są bardzo niekorzystne. Nie przejęli się ludzie - w niektórych miastach zabrakło fizycznie euro XD
Ale, do rzeczy.

Wiadomo, jest ten kurs, przelicznik i tak dalej. Ludzie się boją, że będzie "1 do 1", to co dwa lewa będzie kosztowało dwa euro i tak dalej. Państwo stoi na straży, by tak nie było, grożąc, mrożąc i tym podobne.

I dopiero ostatnio dotarło do mnie, że należy patrzeć na to bardziej diachronicznie - patrząc w czasie. Jeśli spojrzymy na ceny, które były kilka lat temu, gdy to euro postanowiono przyjąć, a jakie są teraz - faktycznie, robi się praktycznie 1:1...

Na te ceny narzekałem nieraz, na jakość też, w sumie każdy to robi, a ostatnio zaczęli się nawet Bułgarzy budzić. Trochę człowiek pogrzebał i podobno marża w Polsce to od 8 procent w marketach do 30 procent w małych sklepach, podczas gdy w Bułgarii to jest od 40 do 100 procent... co tłumaczy wysokie ceny, nieusprawiedliwione transportem - bo ląd, a i nawet wszędzie Schengen po drodze. Autentycznie tu jest drożej niż w Milanie, na Krecie, na Azorach, w Lizbonie, Bergamo itd.

Żeby nie być gołosłownym. Oficjalna inflacja w Bułgarii to jakieś 2%. Mierzona, jak w każdej współczesnej ekonomii, "koszykiem". Żadne agregaty, żadne M2, M3, koszyk.

I teraz. W pandemii rząd zrobił oficjalną stronę do śledzenia cen - dane spływają prosto od sklepów.

Na przestrzeni ostatnich dwunastu miesięcy ceny skoczyły:
Mąka, 23%
Ryż, 14%
Masło, 37% (one zawsze było drogie, aktualnie cena taniej, słabej kostki masła to 25 złotych, jakieś francuskie to 40 zł itd)
Mięso mielone 60/40 wołowina/świnina - 9,5% (dla Sofii, dla kraju 23%)
Pierś z kurczaka , 10%
Jabłka, 64%
Chleb, 21%

Podkreślam, to są oficjalne dane, do których sklepy się przyznają i potwierdzone rządowo w warunkach "braku inflacji". I faktycznie, ten wzrost cen w ostatnich 12 miesiącach, mimo że jak widać ogromny, jest nieporównywalny z tym, co tu się odwaliło w 2022 roku - tydzień po tygodniu wyższe ceny, choć w Polsce chyba było podobnie przez pewien czas. Z tym, że w Polsce PiS rozkręcał podaż pieniądza przed pandemią i tam spokojnie ich polityka monetarna była odpowiedzialna za jakieś 6-8pkt procentowych.

Niestety, nie da się sprawdzić na kilka lat wstecz na tej stronie, ale według innych statystyk skumulowana inflacja za 4 lata to jakieś 40%, a na produktach spożywczych - 100-120%. ))) idealnie na przelicznik 1:1 do ojro, co nie?

Wczorajszy dzień w Sofii przeszedł do historii. Niestety, byłem w Polsce, nie mogłem doświadczać tego na żywo, ale śledziłem.

Rano, około piątej, jakieś dwieście metrów od mojego bloku wykoleił się tramwaj.
To znaczy, nie tyle wykoleił, co z prędkością osiemdziesięciu na godzinę nie wyrobił na zakręcie.
Co tramwaj robił tak szybko, dokąd mu się spieszyło?
Otóż motorniczy zostawił sobie tramwaj i skoczył do kiosku po kawę xD
Podobno jakiś dzieciak wskoczył, porwał go i rozwalił. Skosił przy tym siedem samochodów i przejście podziemne XD

zdjęcia: https://bntnews.bg/news/neoficialno-ima-zadarzhan-za-derailiraliya-tramvai-v-sofiya-1354139news.html
https://epicenter.bg/article/Mladezhi-otvlyakoha-tramvay-v-stolitsata--zabiha-go-v-podleza-na--quot-Sitnyakovo-quot--/397830/2/0
https://www.facebook.com/VassilTerzievZaSofia/posts/631875943307986?ref=embed_post

Dobra - zdarza się. Absurdalna sytuacja, nikomu nic się nie stało, straty niemałe, ale no - stracić tramwaj idąc po kawę to jednak full balkan.

Parę godzin później, kilkaset metrów od mojego bloku (znów) ale w drugą stronę - zderzyły się kolejne dwa tramwaje, tej samej linii: https://blitz.bg/intsidenti/izvanredno-nov-strahovit-incident-s-tramvay-v-sofiya-otnovo-na-sashtiya-bulevard-snimki_news1104553.html

xD

Okej, nieszczęścia chodzą parami.
Więc wtedy wjeżdża on, cały na biało, tramwaj 11, zapalając się znienacka: https://novini.bg/article/2025090219504885642

Powiecie, że co to tam taki mały pożar? No to pod wieczór się wpierniczył w samochód kolejny tramwaj xD
https://dnes.dir.bg/intsidenti/treti-intsident-s-tramvay-za-denya-v-sofiya-avarira-motrisa-po-liniya-11

Podobno były jeszcze ze dwa mniejsze incydenty, no ale te cztery są full potwierdzone.

Cóż. Niedawno Bułgarię odwiedziła Ursula von der Leyen. Podobno ktoś zakłócał jej GPSa i nie mogła wylądować w Płowdiwie. Poszedł słuch, że piloci musieli korzystać z papierowych map, by wylądować. Nie wiem, ile w tym prawdy, ale no sobie z godzinkę krążyła, w mediach jest o "zakłócaniu GPSa", przeciwstawne opinie, że niemożliwe bo "widzieli na flightradar trasę" (transponder może nadawać sygnał prawidłowo, a piloci wciąż mogą nie móc używać systemu do nawigacji) i bla bla skąd w ogóle papierowe mapy, skoro mają tablety. No, ale. Kto tam wie. Bułgarzy raczej mają bekę: "piloci szukający lotniska Płowdiw": https://www.facebook.com/TerminalniKolaji/posts/pfbid02bLxhi65Em9Dsr7SQEgB184Cy8QyaKj8FgXtwckKUzmTFooXLCquCbp6Eay5Mmrekl?__cft__[0]=AZU0EFXohcZe6lQbs78Dvp-CnI3mH3o2pI4wr8y-n2a21j6kZOA0Suv5X9d5tD59hyf0q0dtdE5dljJFTD8IZdKBfH8XuRCtrkBH_YEI5lBRDBsY83PxOCs1g_qzNgVC2i9puiPWA3lCoImDRyyNCbroL6-8v4cZmMdTItLKedhzddbr67jNhNa0XSoHFA85gKA&__tn__=%2CO%2CP-R

Nie pamiętam, czy o tym pisałem, ale jakiś czas temu znaleziono w Szumen pumę. W czerwcu. Człowiek myślał, że to jakiś lagun, ale nie - relacje i zdjęcia były jednoznaczne. To puma. Zamknięto park, las, wielka obława (na zdjęciach pokazywano dziadków z lornetkami - pewnie tak się szuka pumy, nie znam się), pumy nie znaleziono. Podobno widziano ją w paru innych miejscach. Nie dała się złapać przez kilka tygodni, więc stwierdzono: dobra, i tak jej nie złapiemy xD i już można wszędzie normalnie chodzić. Podobno sygnały o pumie podawano od kwietnia, ale nikt w tę pumę nie wierzył. Pewnie nawet sama puma nie była pewna swojego istnienia, stąd problemy z jej znalezieniem, ale tu już wchodzimy w tematy ontologiczne. Pewne jest to, że nadal sobie harcuje po bułgarskich lasach. A krokodyl, którego zabrano rok temu typowi co trzymał go na podwórku w Sofii ma się dobrze, byliśmy go odwiedzić jakiś czas temu, sofijskie zoo stworzyło mu całkiem przyjemne warunki.

Bułgarzy mają "drugie imiona`" odojcowskie - np. Georgi syn Ivana o nazwisku Dimitrow będzie się nazywał Georgi Ivanov Dimitrov. Georgi syn Georgiego Georgieva będzie Georgi Georgiev Georgiev. I tak dalej. Ja mam dwa imiona legalne, polskie, co przysparza mi sporo problemów. Pół biedy, jak drugie imię wpiszą jako odojcowskie. Częściej jednak wpisują moje nazwisko jako odojcowskie, więc mam na imię tak jak mam, a na nazwisko moje drugie imię. Na bułgarskim dowodzie jest najpierw nazwisko, więc to mi zrobili jako imię np. w bułgarskim NFZ. Lekarz rodzinny jak to zobaczył to się zaśmiał "haha idioti" I poprawił.

No i teraz potrzebuję kilku papierów z NOI (taki zus) I się okazuje, że nie mogę podawać elektronicznie, bo mój podpis kwalifikowany jest prawidłowo zrobiony - w przeciwieństwie do danych w systemie, gdzie na imię mam nazwisko, na odojcowskie moje imię a na nazwisko pierwsze imię i system nie rozpoznaje.

System jest gotowy na takie sytuacje i w większości formularzy jest rubryka "w systemach można mnie znaleźć także jako..." gdzie można wpisać swoje niepoprawne dane. Ale żeby to przeszlo, trzeba uzyskać z urzędu, w którym dane są nieprawidłowe, potwierdzenie, że faktycznie, został tak petent wpisany niepoprawnie, ale się zgadza i on to on. Co mija się z celem, bo idąc przeciez można to poprawić.

Są tu też książeczki pracownicze. Były wyrabiane, gdy nie miałem LNCz (odpowiednik PESEL dla cudzoziemców z EU), a podatki musiały iść więc wtedy się dostaje numer NAP, który ma format jak EGN (czyli bułgarski PESEL dla obywateli). Pp uzyskaniu LNCz można iść do NAPu (taki KAS), by to zrównali. No i zrównali, ale w książeczce zmian wprowadzić nie można ani wydać nowej. Książeczka jest w HRach od miesiąca, bo musiałem dostarczyć z tej okazji, że cała Bulgaria przechodzi na książki elektroniczne i muszą to przepisać. Nie przepisali, bo numer się nie zgadza. Wyslali mi skan, ale NOI owszem, moje dokumenty przyjął po ePUAP, tylko ze musze iść osobiście i tak potwierdzić, że to moje dokumenty. Przy okazji w banku moje EGN to w ogóle jakieś losowe głupoty typu PL i data urodzenia, czego nie rozpoznaje żaden system, ale zmienić nie mogą, bo tak się rejestrowałem i jest na wieki wieków. Na potwierdzeniu IBAN zatem mam EGN które nie jest EGN, powinno być LNCz i nie istnieje nigdzie poza fantazją babki z okienka, która mnie rejestrowała. Nie wiem, czy to przejdzie. Pójdę to się dowiem.

Na razie nie mam na to psychy.

Ogólnie ostatnie trzy lata to skok w mozliwoscisch informatycznych. Można robić mnóstwo rzeczy, jeśli się ma PIK z NAPu lub NOI (coś podobnego jak kiedyś do epacjenta) lub kwalifikowany podpis na pendrivie (niedziałający, bo wykorzystuje Javę i IE Mode, było sporo kombinowania ale odpaliłem). Są piękne formularze online itd. Jednego się nie dało wysłać, jak wyżej. Drugi pięknie przeszedł. Po paru godzinach dostałem zwrotkę z urzędu, że wszystko ładnie pięknie, ale tu ma Pan załączniki, proszę wydrukować i wypełnić. W załącznikach formularze już uzupełnione na stronie, no ale musi być widocznie w ten sposób raz jeszcze... tyle dobrego, że odpisali od razu a nie 29 dnia z 30 dniowego terminu.

Mógłbym iść do urzędu to ogarnąć, ale szkoda mi trochę czasu i zwalniania się w robocie, no i jak już się uda wysłać elektronicznie, to idzie sprawnie - bo te dokumenty nie giną a inne lubią ginąć lub być analizowane trzy miesiące bo tak.

W ogóle z tymi danymi. Kiedyś mi usunęli datę urodzenia z profilu, bo tak, i nie dało się niczego wysyłać ani wystawiać, bo to pole obowiązkowe, ale wyszarzone, i uzupełnić je mogła tylko kartoteka. Więc musiałem lecieć do kartoteki, tak tak wtedy się urodziłem. Naprawili, ale usunęli mi w zamian płeć. No już trudno, najwyżej szybciej emerytura wpadnie...

Był w Bułgarii Robbie Williams. Cały stadion zapełnił (nie byłem). Podobno świetny koncert.

Ale...

Teraz jest afera, bo podobno gdy jego ekipa wjezdzala do Sofii, została zgarnięta na bok przez drogówkę.

I zażądali łapówki XD żeby ich puścić dalej. Ze nie mieli gotówki, musieli szukać bankomatu xD a policjanci nawet nie znali angielskiego i wymusili łapówkę google tłumaczem xDDD

Comedy gold, naprawdę. Tyle dobrego, że zgarnęli ich już tego samego dnia. Pytanie, czy gdyby to był szary obywatel też by zareagowali tak szybko - dziesiątki tysięcy lewa i euro znalezione u nich pozwala zadać to pytanie i sobie na nie odpowiedzieć XD

Tym sposobem gwiazdor muzyki pop przyłożył rękę do walki z korupcją

O niektórych rzeczach już tu pisałem, ale że na śledzika wrzuciłem dłuższy post, to i tu go tostuję.



Obserwowanie przejścia na ojro jest fascynujące, choć bolesne. Niczego tym postem udowadniać nie zamierzam, piszę raczej w ramach kronikarskiej ciekawostki.

Bułgaria od stycznia przyjmuje eurowalutę. Lewa od początku istnienia ojro związana jest z nim sztywnym kursem 1.95583 - a wcześniej z marką niemiecką. To najdłuższy okres związania waluty narodowej z ojro od czasu jego powstania, choć lit, łat i estońska korona też spędziły kilka lat w ERM-II. Najdłużej siedzi Dania, od 1999, ale im do euro niespieszno. Lewy związano z marką z powodu katastrofalnej sytuacji gospodarczej, a gdy markę zastąpiono euro, to i związano z euro, a do ERM-II przystąpiono dopiero w 2019.

Co za tym idzie - polityka monetarna Bułgarii od trzydziestu lat prowadzona była w bardzo ograniczonym zakresie, dopiero pandemia dała bankowi centralnemu jakieś sensowniejsze uprawnienia, jak wpływ na stopy procentowe - symboliczne, zdaje się w granicach punktu procentowego. De facto są po prostu przebranymi ojraskami przeliczonym po stałym kursie. W tej sytuacji na przewalutowaniu zyskiwali pośrednicy, banki, generowało to niepotrzebne koszty transakcyjne - no i skoro Bułgaria i tak jest w pełni zależna od euro, to jego przyjęcie wyjdzie na dobre, bo da głos w EBC.

Pomysły przyjęcia euro pojawiały się co jakiś czas, ale temat szybko umierał. Już od końca 2023 znany był projekt bułgarskiego euro, zatem mniej więcej od wtedy sprawę można było uznać za przesądzoną.

Zbiegło się w to czasie ze zniesieniem weta dla Bułgarii na wejście do strefy Schengen. Zupełnym przypadkiem, krótko po przyjęciu, zaczęto wszędzie to euro forsować.

I w końcu, czerwiec 2025: przyjmujemy euro. W lipcu klepnięte, Ursula się uśmiecha, od stycznia wchodzimy. Ludzie zaczęli już wymieniać lewy na euro, kantory podniosły kurs, w niektórych miejscowościach zabrakło gotówki.

W ciągu tygodnia od ogłoszenia decyzji, ceny podstawowych produktów skoczyły od 5 do 40% (1)

Miało wyjść inaczej. Rząd obiecał ochronę, kary i kontrole. I te kontrole faktycznie prowadzi. A z kontroli zaczęło się okazywać, że marże sięgają 90% - czyli 3-4 razy więcej niż w innych krajach gdzie to zazwyczaj jest między 10 a 30% (2).

W międzyczasie, wcześniej jeszcze, padł pomysł utworzenia państwowych sklepów spożywczych, które miałyby się mieścić w placówkach pocztowych z maksymalną marżą 10%. Pomysł ten zażegnał „bojkoty” marketów, przegłosowano go, ale na razie nie przystąpiono do realizacji.

Stwierdzono zatem, że oprócz kar za to i za tamto, a może i bez kar - różne były pomysły i za co karać też, być może za „nieuzasadnione” podnoszenie cen, choć uzasadnić pewnie zawsze się da. Postawili na przejrzystość, na zapewnienie obywatelom dostępu do informacji. Odpalono stronę kolkostruva.bg, która w założeniu miała zapewnić konsumentom informację dotyczącą cen produktów, badanie trendów cenowych, rodzaj społecznej kontroli nad oczekiwanym już przez wszystkich wzrostem cen. Bo oczekiwania inflacyjne są spore.

Piękna sprawa, świetny pomysł - szkoda, że już był. Od pandemii i poprzedniego kryzysu inflacyjnego, funkcjonuje strona foodprice.bg, która oferuje znacznie bardziej przejrzyste informacje. Są one oficjalne, przekazywane instytucjom rządowym przez sklepy.

A ta nowa jest rozbita na każdy pojedynczy sklep (!), w którym jest każdy pojedynczy produkt, czasem nawet pojedynczych marek. Nie da się tego używać. Z resztą, jest tak skonstruowana, że na wejściu pokazuje najtańszy produkt, więc służy za platformę reklamową dla promocji w marketach xD

Nie tylko tworzenie strony wprawia w stan deja vu. Ceny rosną, jak nie rosły od czasu kryzysu postpandemiczno-energetycznego, gdy na domiar wszystkiego Europejski Bank Centralny wpompował prawie dwa biliony (tysiąc miliardów) euro (3), co mocno odbiło się na sile nabywczej pieniądza, szczególnie gospodarek słabszych (kraje nadbałtyckie, czy Bułgaria właśnie). Sama słuszność takiej czy śmakiej tarczy dla tego i owego nie jest tutaj istotna, bo efekt pozostałby taki sam, niezależnie od intencji - a jedyne o czym można rozmawiać, to jaki byłby koszt alternatywny, gdyby tego hajsu nie wpompowano.

Kilka przykładów wzrostu cen podam na sam koniec, by nie psuć tekstu, tfu, cyferkami.

Na początku było też trochę zamieszania z podwójnymi cenami. Podobno niektórzy ludzie myśleli, że cena w euro to cena w lewach, ale promocyjna - i faktycznie wyglądało to jak za pół darmo. Dodatkowe bojowe zadanie był wtedy, gdy faktycznie była promocja - wtedy ceny były cztery.

Jako Polak zaprawiony w rozczytywaniu promocji Biedronki nie miałem z tym problemu, ale rozumiem czemu mogło prowadzić do nieporozumień. A taki Lidl wprowadził podwójny cennik, jeszcze zanim oficjalnie to euro potwierdzono.

I ostatnie tygodnie to zalew medialny, jak tu jest drogo. Człowiek zawsze narzeka, że jest drogo, ale teraz mają to czarno na białym, przez kontrole, przez czujność i przez to, że Bułgarzy za granicą pracowali, mieszkali, a i sporo zaczęli podróżować. I teraz widzą, jakie tu są ceny. Różne są „money illusion”, czasem wychodzi w badaniach, że ludzie są bardziej skłonni wydawać pieniądze w obcej walucie, bo nie traktują jej równie „prawdziwie”, jak ta, w której zarabiają. Coś w tym może jest, ale same badania społeczne trzeba traktować z przymrużeniem oka. Faktem jest, że jakbym dokądś pojechał i zobaczył, na przykład, kebaba za 10 euro - drogo, ale do przeżycia, ale jakbym go zobaczył za 45 złotych, to bym pomyślał, że się z tym kebsem na łby pozamieniali.

No i po tych paru miesiącach te ceny w euro zaczynają się w mózg wżynać - efekt „cudzej waluty” przestaje działać. Widać drożyznę, nie tylko względem zarobków, ale nawet i cen bezwględnych. Na Azorach pośrodku oceanu było w sklepach taniej, a nawet i w knajpach.

Poza tym cała Sofia zawalona plakatami o euro, więc przynajmniej akcja informacyjna jest dobrze prowadzona, choć nie wiem jak to wygląda poza Sofią. Mottem kampanii informacyjnej zostało „единството е сила”, co zdaje się nawiązywać do bułgarskiej dewizy „Съединението прави силата”, poza tym plakaty z terminem, kursem wymiany, hasłami w stylu „Jedna Unia, Jedna Waluta” - aż by się chciało dokończyć, ale już jeden europoseł dostał za takie żarciki po łapkach.

Kaufland zrobił akcję reklamową z matematycznymi mistrzyniami olimpijskimi, które mówią że nie muszą liczyć same ani na kalkulatorze, bo Kaufland dobrze liczy i mu ufają.

A na osłodę rząd wpadł na pomysł, żeby 31 grudnia i 2 stycznia jednorazowo zrobić dniami wolnymi od pracy. Oficjalnie, żeby „przygotować systemy” - w praktyce pewnie, by się dobrze skojarzyło. Pomysł niestety upadł, bo parlamentarzyści się znowu na siebie obrazili i od paru dni nie udaje się zebrać kworum. Może będą ósme wybory. Niezależnie od ich wyniku, z raz obranej drogi ku euru nie da się zawrócić (poza jukiejem, ale ich Soros uratował przeprowadzając atak na funta).

Zamieszczam zaktualizowany wskaźnik podwójnego menu whoppera - zanotował jakieś 90% wzrostu w ciągu niespełna czterech lat, z 13,99 do 25,50 lewa. Ale ceny żarcia w knajpach to osobny temat i nawet nie chce mi się o tym gadać xD tutaj dokumentacja: https://imgur.com/a/fMV4wL4

Long story short: znacie to straszenie, że jak wprowadzą euro, to pensje podzielą przez cztery, a ceny będą takie same, ale w euro” - no i to właśnie się dzieje w Bułgarii. Patrząc od momentu, gdy o tym euro najprawdopodobniej postanowiono, przelicznik wyjdzie mniej więcej 1:1 (4)(5).

Zatem euro wcale nie podniesie cen. One już są wysokie. Zrobili to przed euro, więc gdy euro wejdzie, nie będzie czego podnosić.

PS�
Przykłady cen:
Oficjalnie inflacja jest teraz (październik) gdzieś w granicach 5,3%, rok do roku. W zeszłym listopadzie - 2,1%, rdr.

- Masło 250 gram skoczyło o 23.92% i kosztuje teraz, w przeliczeniu, około 22 złotych.
- Mleko stabilnie, tylko kilka stotinek więcej - 7,40 złotych za litr
- Ser żółty, równie stabilnie, w okolicach 51 złotych za kilogram. Wszelkie wyroby maślane są na stabilnych poziomach - bardzo wysokich, co teraz zaczęło budzić podejrzenia o kartelizację xD
- Mięso mielone 60/40 świńsko-wołowe - +23,40%. Choć akurat te, które ja kupuję (Partniori 1997) utrzymuje się stabilnie na poziomie 17 lewa za kg - ok. 37 złotych.
- Filet z kurczaka - wzrost o 9,45%. Odpowiada to obserwacjom, kurczak ROSO wzrósł z 20 lewa za kilogram do 22 lewa (48 złotych). Według strony rządowej aktualna cena „zwykłego” kurczaka to 16 lewa za kilogram. Ale większość z nich ciężko się je. Chyba, że ktoś woli żuć, a nie gryźć, to wtedy polecam.
- Jabłka +55% względem tego samego okresu co w zeszłym roku, choć mogły na to wpłynąć przymrozki. Średnio za kilogram średniej jakości jabłek trzeba dać około 9 złotych.
- Ceny pszenicy na chleb spadły za to o 36%, podczas gdy cena chleba pszennego wzrosła o 21%. Jest też spory spadek cen oleju słonecznikowego - jeszcze niedawno kupowałem za 5-5,50 lewa za butelkę, teraz powszechnie dostępny za 4 lewa (patrzę na paragon sprzed roku - ta sama pora, 2,50 bgn)

Są to ceny i trendy uśrednione, dla całej Bułgarii, według oficjalnych informacji. Da się dostać masło na przecenie za 12 złotych, czasem. Da się też znaleźć w pojedynczych sklepach mleko z Grecji za 5 złotych. Czasem. Niektóre marki pozostają bez zmian.

Dotyczy to ostatnich dwunastu miesięcy.

Patrząc na kilka produktów z paragonów z ostatnich kilkunastu miesięcy:

- Wołowina 300 gram sezonowana 30 dni Meat Revolution - 10,99 bgn vs. 16,49 bgn teraz
- Kawał wołowiny od Partniori 1997 - 500 gram - 13,70 bgn vs 15,29 bgn (nie jest źle, raptem 10%!)
- Mięso wołowe mielone - 5,29 bgn do 8,50 bgn
Kinder Czekolada 300 gram - 7,49 bgn vs 10,99 bgn
Nesquik 375g - 6,49 bgn vs 7,90 bgn
Owoce mają spore wahania sezonowe, no i były te przymrozki. Wiśni w tym roku nie widziałem, mrożone też ciężko dostać, kiwi z 4,49 bgn do 8 lewa i tak dalej.

Zaczęto sprowadzać artykuły drogeryjne już nie z Polski - która była jednym z dominatorów na tym rynku - a innych rynków, na przykład Made in India na rynek afrykański. Do tej pory były dostępne w sklepach mniejszościowych bądź tureckich, teraz trafiają i do sieciówek i faktycznie są prawie o połowę tańsze niż dotychczas. Pewnie też to jakoś wpływa na odczyt inflacji, ale cholera wie, jak to tu oficjalnie liczą. Ja liczę po sumie na paragonie xD

Sporo cen nominalnie wygląda już jak w Polsce - tzn. zbliżone produkty w Polsce są za 4 złote, tutaj za 4 lewa, przy czym kurs lewa to około 2.18.

Oficjalne dane z kontroli zdają się potwierdzać to wrażenie.

1. https://nova.bg/news/view/2025/06/19/501450/нап-отчете-поскъпване-от-5-до-40-на-основни-храни-и-стоки/

2. https://bntnews.bg/news/cenite-na-hranite-na-mesta-nadcenkite-stigat-do-90-1360491news.html\
https://knsb-bg.org/index.php/category/izsledvaniya-i-analizi/izsledvaniya-i-analizi-izsledvaniya-i-analizi/
https://knsb-bg.org/index.php/2025/09/19/nablyudenieto-na-czenite-prez-avgust-mezhdu-20-i-70-poskapvat-osnovni-hrani-ot-borsata-do-magazina/
https://knsb-bg.org/index.php/2025/08/15/mesechnoto-nablyudenie-na-czenite-kam-yuli-v-golemite-verigi-e-po-skapo-na-drebno-nyakoi-stoki-skachat-dvojno/ )

3. https://www.ecb.europa.eu/home/search/coronavirus/html/index.en.html

4. https://www.actualno.com/economy/ryst-na-cenite-s-do-83-koi-hrani-poskypvat-naj-mnogo-i-kyde-news_2463759.html
https://trafficnews.bg/bulgaria/poskapvat-osnovni-hranitelni-produkti-350959/

5. https://ime.bg/articles/tsenite-na-hranite-prez-poslednite-10-godini/