W ogóle, po namyśle dochodzę do wniosku że Anakin Skywalker nie był postacią z problemami psychiatrycznymi - nie, on był po prostu źle zdiagnozowanym pacjentem endokrynologicznym!
Panie i panowie, trzeba leczyć przyczyny, a nie objawy!
Często ignoruje się fakt ścisłej zależności między zaburzeniami endokrynologicznymi (szczególnie zaburzeń funkcjonowania tarczycy) a objawami psychicznymi.
W przypadku chorób endokrynologicznych oprócz klasycznych i powszechnie rozpoznawanych objawów związanych z dysfunkcją hormonalną można wyróżnić rozmaite objawy zarówno psychopatologiczne, jak i zaburzenia psychiczne.
Objawy te są mało konkretne; prawdopodobne jest, że będą zgłaszane przez pacjenta jeszcze przed rozpoznaniem choroby, a nawet przez cały czas trwania wspomnianej dysfunkcji hormonalnej. Co gorsza objawy psychiczne i somatyczne mogą się na siebie nakładać i tym samym komplikować diagnozę; obraz kliniczny może ulec zaciemnieniu, utrudniając, a nawet uniemożliwając prawidłowe rozpoznanie i właściwe leczenie.
Rozpatrując to od strony nomenklaturowo-technicznej, spójrzmy na Międzynarodową Statystyczną Klasyfikację Chorób i Problemów Zdrowotnych (ICD-10, gdzie 10 oznacza numer rewizji, link por. http://stat.gov.pl/Klasyfikacje/doc/icd10/pdf/ICD10TomI.pdf); wyróżniono tam kategorie F0x: "Zaburzenia psychiczne organiczne, włącznie z zespołami objawowymi".
W dziale tym mamy "Inne zaburzenia psychiczne spowodowane uszkodzeniem lub dysfunkcją mózgu i chorobą somatyczną" jak i "Zaburzenia osobowości i zachowania spowodowane chorobą, uszkodzeniem lub dysfunkcją móżgu".
Owe stany, wywoływane zmianami o podłożu somatycznym to, uwaga:
majaczenie (halucynacje dotyczące rzekomej przyszłości Padme), otępienie (wyraźnie widoczne w mimice oraz responsywności Anakina), zaburzenia funkcji poznawczych (zignorowanie faktu że kanclerz Palpatine jest Sithem), zaburzenia psychotyczne (mord na młodzikach), zaburzenia afektywne (duszenie Padme), zaburzenia lękowe (chyba nie trzeba tłumaczyć), zaburzenia seksualne, zaburzenia osobowości (przypisywany borderline), zaburzenia katatoniczne... oraz, wisienka na torcie: zmiany osobowości. Po więcej, odsyłam do linków na końcu posta. Princess wszystko to punktowała z taką ochotą, niniejszym podpisując się pod ujawnioną właśnie diagnozą.
W otaczającej nas rzeczywistości najbardziej typowymi rozpoznaniami jest cukrzyca oraz zaburzenia czynności tarczycy. Szacuje się, że problemy na tle tarczycowym u przedstawicieli rasy białej ma około 12% populacji; to nie są statystyki które można lekceważyć. Nieco rzadziej spotykane są u chorych zaburzenia na osi podwzgórze-przysadka-nadnercza. Kompletnie oddzielną grupę chorych z zaburzeniami psychicznymi uwarunkowanymi hormonalnie stanowią pacjenci leczeni glikokortykoidami egzogennymi.
Warto uwzględnić jeszcze neurologiczne skutki niedoboru witaminy B12, dostarczanej głównie z mięsem (nie muszę chyba mówić, że mięso raczej nie jest stałym składnikiem menu eks-niewolnika z pustynnej planety przyjętego do pseudobuddyjskiego zakonu, który rusza potem na front wojenny). Zaledwie kilkanaście procent ziemian może pochwalić się prawidłowym poziomem wit. B12 we krwi. Dodatkowe problemy w przyswajaniu tejże witaminy (uszkodzenia śluzówki jelitowej, zmienna kwasowość żołądka) mogą powodować już zupełnie radykalne objawy. Zerknijmy do artykułu firmowanego przez Harvard (a nie dyskusyjne jednostki naukowe): http://www.health.harvard.edu/blog/vitamin-b12-deficiency-can-be-sneaky-harmful-201301105780
- strange sensations, numbness, or tingling in the hands, legs, or feet -
- difficulty walking (staggering, balance problems)
- anemia - bardzo prawdopodobna, nakłada się z pozostałymi objawami psychicznymi
- a swollen, inflamed tongue - prawdopodobne
- yellowed skin (jaundice) - trudne do ocenienia, ale możliwe
- difficulty thinking and reasoning (cognitive difficulties), or memory loss - potwierdzone
- paranoia or hallucinations - potwierdzone
- weakness - potwierdzone
- fatigue - potwierdzone
Having a diagnosis of bipolar or Alzheimer`s means that patients may be firmly pigeon-holed and very rarely assessed again. B12 deficiency is commonly misdiagnosed as various mental and physical health conditions due to the lack of education on this subject.
Koniecznie trzeba zaznaczyć że istnieje związek między chorobami tarczycy a niedoborem witaminy B12; wszystko jak widać ma zastosowanie w przypadku omawianego pacjenta, Anakina S.
Przeanalizujmy teraz: niedoczynność tarczycy w znacznej mierze powstaje jako skutek niedoczynności pooperacyjnej (jako efekt tyreoidektomii lub operacji regulującej układ autoimmunologiczny). Druga najczęstsza przyczyna niedoczynności to choroba Hashimoto (przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy). Dodatkowo można uwzględnić przedawkowanie leków przeciwtarczycowych (tyreostatyków), które powoduje - na szczęście odwracalną - niedoczynność gruczołu (jakkolwiek ten czynnik możemy raczej wykluczyć). Tak zwana wtórna niedoczynność tarczycy może być wynikiem niedoczynności przedniego płata przysadki (np. w chorobie Glińskiego-Simmonsa) lub powstać w przebiegu poporodowej martwicy przysadki, czyli zespołu Sheehana (brak danych na temat przebiegu porodu Anakina S., więc pozostawiam to spekulacjom). Punktuje się też niedoczynność tarczycy nabytą poprzez znaczny niedobór jodu w środowisku; jest to znowu możliwy scenariusz, i to w dwójnasób: pomijając kwestie środowiskowe, może być też spowodowane przyjmowaniem niektórych leków. Nie wiemy jakie terapie przechodził pacjent który miał protezę ręki (nie mówiąc o wszystkich stanach zapalnych i problemach z immunologią wynikających z wszczepu ciała obcego); możliwe, że przyjmowane leki dodatkowo rozregulowywały organizm, lub też powodowało to dopiero ich odstawienie (kto w trakcie wojny ma czas na systematyczne wizyty u lekarza i monitorowanie niuansów swojego zdrowia?).
Mamy wszelkie powody by podejrzewać, że Anakin cierpiał na ostrą niedoczynność tarczycy, ewentualnie Hashimoto, czyli przewlekły stan zapalny który objawowo może łączyć w sobie tak niedoczynność jak i nadczynność tarczycy (rzecz jasna pogłębiony niedoborem witaminy B12). Zwróćcie uwagę na to, jak pogrubiają się rysy twarzy Anakina między 2 a 3 epizodem - przybieranie na wadze jest sztandarowym objawem zaburzeń tarczycy. Inne objawy fizykalne? Wypadające włosy (wystarczy spojrzeć na kondycję włosów Anakina). Sucha skóra. Zaparcia (problemy trawienne nieodmiennie męczą Anakina przez cały Ep. III). Wszystkie te objawy można zlekceważyć, kłaść na karb skutków uczestnictwa w wieloletniej wojnie; tymczasem jest to sygnał zawodzącego organizmu, nie radzącego sobie z własną chorobą.
U chorych z rozpoznaną później niedoczynnością tarczycy zażalenia dotyczące osobniczego złego samopoczucia psychicznego mogą poprzedzać objawy niedoboru hormonów tarczycy, ale też mogą dominować w obrazie klinicznym. Najczęstsze są -stwierdzane u niemal połowy chorych - zaburzenia procesów poznawczych o różnym nasileniu. Depresja to drugi pod względem częstości zespół psychopatologiczny; dla ścisłości dodajmy jednak, że tylko 50% takich pacjentów prezentuje pełen obraz zespołu depresyjnego; nie wykazano też jak dotąd bezpośredniego związku między nasileniem niedoczynności tarczycy i ciężkością depresji. Stany lękowe pojawiają się u około 30% osób z niedoczynnością tarczycy, mają one głównie charakter lęku uogólnionego i zazwyczaj są one powiązane z objawami depresji - nasilonymi w różnym stopniu.
Psychozy: występują u około 5% osób z niedoczynnością tarczycy. Objawy psychotyczne mogą towarzyszyć depresji lub występować w oderwaniu od objawów zaburzeń afektywnych. W rzadkich przypadkach może pojawić się mania.
Mogą również występować zespoły zaburzeń świadomości, głównie pod postacią majaczeń.
Najczęstszą przyczyną nadczynności tarczycy jest: choroba Gravesa-Basedowa, wole guzkowe toksyczne (to może być na tle autoimmunologicznym lub autonomiczne, tzw. choroba Plummera), podostre zapalenie tarczycy, nowotwory złośliwe gruczołu
tarczowego i ich przerzuty. Koniecznie trzeba zaznaczyć, że u ponad 25% pacjentów ze stwierdzoną nadczynnością tarczycy występuje depresja, której objawy mogą rozwijać się jeszcze przed klinicznie stwierdzonym wystąpieniem somatycznych cech nadczynności tarczycy i one same bywają często powodem zgłoszenia się do lekarza rodzinnego czy psychiatry. Najczęstsze skargi chorych dotyczą zaburzeń snu, apetytu, libido i aktywności psychomotorycznej. Podobnie jak w poprzednim przypadku, znowu - nasilenie objawów depresji nie wykazuje korelacji z nasileniem nadczynności tarczycy. Częstość zaburzeń poznawczych w nadczynności tarczycy jest mniejsza niż w niedoczynności tarczycy, a ich nasilenie jest różne. Podstawowym objawem są zaburzenia koncentracji uwagi. Niepokój, często wymieniany jako główny objaw nadczynności tarczycy, występuje tylko u co czwartego chorego. U osób ze stwierdzoną nadczynnością tarczycy objawy lękowe spełniały kryteria diagnostyczne zespołu lęku napadowego lub zespołu lęku uogólnionego, a - i to ważne - ich nasilenie wykazywało korelację z nasileniem nadczynności tarczycy. U większości pacjentów z zaburzeniami lękowymi występowały również objawy depresji. Psychoza jest rzadszym powikłaniem tyreotoksykozy, występuje u niewielkiego odsetka chorych. Wystąpieniu ostrych objawów psychotycznych sprzyjać może gwałtowne obniżenie stężenia hormonów tarczycy w czasie leczenia nadczynności. W przebiegu nadczynności tarczycy (przełom tarczycowy) mogą występować również zespoły jakościowych zaburzeń świadomości (np. majaczenie).
Zestawiając powyższe, w przypadku Hashimoto, gdzie z winy stanu zapalnego stany przewlekłej niedoczynności są przetykane epizodami (czasem nagłej) nadczynności - diagnoza jest banalnie prosta.
W przypadku wystąpienia objawów psychopatologicznych wynikających z omawianych dysfunkcji tarczycy kładzie się nacisk na kurowanie podstawowego schorzenia somatycznego. Leczenie psychotropowe może mieć jedynie znaczenie wspomagające (jakkolwiek istotne, jest ono tylko buforem ułatwiającym życie pacjentowi do zakończenia leczenia). Dotychczasowe badania dowodzą, że zaburzenia psychiczne wynikające z zaburzeń hormonalnych związanych z tarczycą ustępuje po uzyskaniu tzw. "normalizacji funkcji osi hormonalnej".
"W nadczynności tarczycy znaczna część objawów lękowych ustępuje po zastosowaniu leków beta-adrenolitycznych. Do krótkotrwałego leczenia lęku i niepokoju ruchowego o znacznym nasileniu przydatne są pochodne benzodiazepin."
Dodatkowe źródła uzupełniające (proszę przeczytać wszystkie linki zanim podejmie się polemikę. Będę odpytywać):
http://www.mdedge.com/currentpsychiatry/article/64985/depression/vitamin-deficiencies-and-mental-health-how-are-they
http://www.mdedge.com/currentpsychiatry/article/62439/identifying-hypothyroidisms-psychiatric-presentations
http://www.mdedge.com/currentpsychiatry/article/62457/anxiety-disorders/identifying-hyperthyroidisms-psychiatric
http://jeffreydachmd.com/2014/02/hashimotos-thyroiditis-manic-depression-psychosis-psychiatric-manifestations/ - zwłąszcza polecam linki odsyłające do opisów poszczególnych przypadków
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC419396/
http://www.thyroid.ca/e10f.php
http://psychscene.com/thyroid-gland-psychiatry/
http://www.medscape.com/viewarticle/561834_3
http://www.schizophrenia.com/sznews/archives/004296.html
http://www.schizophrenia.com/sznews/archives/004348.html
Dziękuję państwu za uwagę. Teoria o borderline czy problemach Anakina wynikających z trudnego dzieciństwa należy włożyć między bajki. Proszę się nie śmiać, bo ośmieszycie tylko samych siebie - po mojej stronie stoi medycyna, źródła naukowe i twarde naukowe fakty oparte na wielu badaniach. Anakin Skywalker był pacjentem endokrynologicznym i odpowiednia terapia zrobiłaby z niego prawidłowo funkcjonującego, wartościowego członka społeczeństwa, a także dobrą postać fikcyjną.